Żeby tarcica mogła mieć zastosowanie użytkowe, musi przejść proces suszenia, w wyniku którego:

  • osiąga wilgotność zbliżoną do tej, w której będzie finalnie użytkowana,
  • podwyższone zostają jej właściwości mechaniczne (twardość),
  • poprawia się jakość jego obróbki,
  • uzyskuje odporność na działanie czynników pochodzenia biotycznego i abiotycznego.

Jak przebiega proces suszenia tarcicy

Suszenie podlega na przemieszczeniu wilgoci zawartej w drewnie z jego warstw wewnętrznych do zewnętrznych (długotrwały proces), powierzchniowych, skąd zostaje odprowadzona (następuje stosunkowo szybko).

Wyróżniamy tu 4 fazy:

  1. odparowywana zostaje woda wolna z warstw przypowierzchniowych drewna,
  2. dalsze obniżanie wilgotności w zewnętrznych warstwach; w warstwach wewnętrznych pozostaje ona jeszcze wysoka;
  3. zmniejszanie się wilgotności warstw środkowych;
  4. warstwy przypowierzchniowe osiągają równowagę higroskopijną z otoczeniem. Pod koniec tej fazy właściwego suszenia wilgotność warstw wewnętrznych jest tylko nieco wyższa niż przypowierzchniowych.

Obecnie wyróżniamy 3 metody suszenia tarcicy

1. Naturalna:

  • sztaple – suszenie na wolnym powietrzu tarcicy poukładanej jedna na drugiej i oddzielonej przekładkami;

2 – 3 Sztuczne:

  • zamknięte komory – suszenie w podwyższonej temperaturze, dzięki któremu w szybszy sposób uzyskuje się właściwy poziom wilgotności;
  • zamknięte komory ciśnieniowo-próżniowe – bardzo szybkie obniżanie wilgotności tarcicy.

Drewno w sposób naturalny, sezonując, schnie bardzo długo (wynosi nawet od 6 do 24 miesięcy), dlatego z powodów ekonomicznych coraz częściej i powszechniej wykorzystywane są sposoby przyspieszone.

Przejdziemy teraz do omówienia pierwszego sposobu suszenia drewna.

Suszenie tarcicy

Suszenie tarcicy

Naturalne suszenie tarcicy, czyli kilka słów o sztaplach

W sposób naturalny drewno traci wilgotność pod wpływem działania ruchu powietrza atmosferycznego w czasie dni  suchych i ciepłych oraz wietrznych, osiągając stan powietrzno-suchy, czyli wilgotność na poziomie około 15 %. Pomocne jest tu specjalne układanie elementów tarcicowych, dzięki któremu powietrze ma do nich dostęp ze wszystkich stron. W ten sposób układane są sztaple i kształtowane całe składy. Ważne jest, by było to miejsca o suchym (posypanym na przykład żwirem), doskonale wypoziomowanym podłożu, na którym sztaple umieszcza się około 50 cm nad ziemią. Należy zadbać o to, by drewna nie składować w bezpośrednio nasłonecznionym miejscu, ani nie narażać go na deszcz. Przyjęło się, że optymalne warunki dla sezonowania drewna stwarzają otwarte hale.

W polskim klimacie taki naturalny proces trwa dość długo, dla przykładu:

  • tarcica sosnowa schnie 60-200 dni (jeśli ma grubość 25 mm – nawet 11 miesięcy, przy grubości 38 mm – 17 miesięcy);
  • tarcica świerkowa schnie 9-200 dni,
  • tarcica dębowa schnie 100-300 dni (jeśli ma grubość 25 mm będzie t 14 miesięcy, a przy grubości 38 mm – 22 miesiące).

Naturalne suszenie nie jest wolne od wad – powoduje między innymi degradację tarcicy. Dodatkowo czynniki ekonomiczne i technologiczne spowodowały, że jest to w chwili obecnej nieczęsto wybierany sposób suszenia, traktowany raczej jako sposób zapewniania rezerwy materiałowej.

5 zasad naturalnego suszenia tarcicy

To, w jakim stopniu będą one przestrzegane i egzekwowane, decyduje w znacznej mierze o powodzeniu całego procesu suszenia drewna w  warunkach naturalnych.

  1. Materiał należy układać tak, by zapewnić dostęp świeżego powietrza (wiatr) do każdej pojedynczej sztuki oraz tak, by zapobiec ich deformowaniu.
  2. Nad tarcicą powinien znajdować się dach, chroniący ją przed wpływem czynników klimatycznych (słońce, deszcz).
  3. Drewno nie może leżeć bezpośrednio na ziemi; izolację zapewnią legary.
  4. Konieczne jest zapewnienie łatwego dostępu do drewna, tak by przy wywożeniu i układaniu nowego nie wadzić pozostałym.
  5. Tarcica zainfekowana grzybem wymaga izolowania od reszty składu.

Sezonowanie jako wstęp do suszenia sztucznego

Drewno wysuszone wstępnie w warunkach naturalnych można następnie suszyć w suszarniach, gdzie uzyska ono finalną wilgotność, odpowiadającą jego przeznaczeniu.

W kolejnej części artykułu „Metody suszenia tarcicy, cz. 2” omówimy jakie możliwości sztucznego suszenia są aktualnie powszechnie wykorzystywane – życzymy owocnej lektury.